Vandaag precies negen jaar geleden landden we op vliegveld Bardufoss. Dat betekent dat wij volwassenen een significant deel van ons leven in Noorwegen hebben doorgebracht. En de kinderen natuurlijk helemaal.
Als we terug zouden keren naar Nederland, zouden wij volwassenen, maar vooral de kinderen, ons helemaal niet alleen meer Nederlanders voelen.
Ik zag vrijdag de film Ingen riktig finne/ Laulu koti-ikävästa. De Engelse titel is Finnish Blood, Swedish Heart.
We volgen ex-musicus Kai Latvaletho en zijn vader Tauno op een autoreis van Oulu in Noord-Finland naar het Zweedse Göteborg. Ze gaan terug naar de stad waar Kai een belangrijk deel van zijn jeugd heeft doorgebracht.
Eind jaren zestig emigreerde het gezin Latvaletho uit Finland naar Zweden. Net als tienduizenden andere Finnen die in hun eigen land geen werk vonden. Zweden keken vaak op hen neer. Schaamte over de eigen identiteit was groot bij velen, alcoholisme was ook een groot probleem.
Begin jaren zeventig verhuisde het gezin weer terug naar Zweden. Kai was toen een jaar of twaalf. Hij voelde zich nooit meer helemaal thuis in zijn vaderland, voelde zich altijd gedeeltelijk Zweeds, wat ook weer taboe was om over te praten.
Maar op deze reis komen de tongen los bij de beide mannen.
De gebeurtenissen en de gesprekken worden afgewisseld door liederen over het thema “hoe het is om Fin te zijn in Zweden”. Bekende artiesten zingen moderne versies van liedjes uit de jaren zeventig. Het werkt goed om het verhaal algemener te maken. Want het gemis van Kai is iets dat veel veertigers die een deel van hun jeugd in Zweden hebben doorgebracht en nu weer in Finland wonen zullen delen. Maar waar ze maar weinig over praten. (Meer over de muziek in een volgende blogpost, hoop ik).
Toen ik de film zag, geloofde ik eerst bijna niet dat het geen fictie was. Al die rare en ontroerende ontmoetingen onderweg, al die eerlijke gesprekken, tranen. Maar het is dus allemaal “echt”. Regisseur Mika Ronkainen, die aanwezig was bij deze voorstelling, vertelde dat het niet eens moeilijk was om het vertrouwen van de personen te vinden. Hij kende Kai al heel lang, dat hielp natuurlijk, maar ook de vader ging meteen akkoord. Dat wil zeggen: Tauno werd ingelicht over de filmplannen op de dag dat ze zouden startten met de autotocht. Tauno vertelt openlijk over keihard werken, alcoholisme en andere minder fraaie dingen.
De opnamen zijn gemaakt met drie camera’s aan de ruit van de auto. Ronkainen zat in een auto die achter de mannen aan reed, hij hoorde alles en kon aanwijzingen geven. Een camerateam van drie personen reed voor Kai en Tauno uit. Zij maakten opnamen op de plaatsen waar de mannen uit de auto kwamen – een ontmoeting met een Zweeds-Finse dronkaard, een heuse Fins-Zweeds dansavond, om maar iets te noemen.
Sommige replieken komen hard aan. Kai die tegen zijn vader zegt: “I never chose to grow up in a bilingual environment.” En later, als hij oude vrienden van vroeger ontmoet in Göteborg en praat over hun gemis, en ze het er over eens zijn: “It cannot be fixed.” Die leegte blijft altijd.
Maar Kai en zijn vader komen toch een stuk verder met hun gevoelens.
De documentaire won terecht een aantal prijzen in zowel Finland als Zweden.
De regisseur, die zelf in Oulu woont, heeft vooral documentaires gemaakt. Nu is hij bezig met zijn eerste fictiefilm.
Hier is de website van Finnish Blood Swedish Heart, waar je de film ook kunt kopen. (Ik verdien geen geld met het delen van deze link, ook al moedigt deze site erg aan om je daar voor op te geven.)
Ingen riktig finne/ Laulu koti-ikävästa/ Finnish Blood, Swedish Heart. Regie: Mika Ronkainen. Klaffi Productions & Hysteria Film,2010 (de versie met Engelstalige ondertitels is uit 2012).