– Hoe leeg het kan zijn in een doktershart. Ik hoop dat er nu geen dokter in de zaal zit dit ik beledig, lacht Tom Egil Hverven.
De bekende recensent en literatuurwetenschapper hield een lezing op het literatuurseminar van het festival Sommer-Melbu. Love Hurts was de titel, en hij besprak onder andere Trude Marsteins roman Hjem til meg (2012).
In de roman volgen we huisarts Ove gedurende periodes van een lang leven. De eerste episode is in 1978, Ove is dan nog arts in opleiding, en het eindigt net voor zijn pensioen in 2010. Ove heeft een onstilbare honger naar seksuele escapades. Meteen op de eerste bladzijden wordt de toon gezet. Ove probeert na een avondje uit seks te hebben met Jorunn, die weigert. Vervolgens gaat hij naar wat we ontdekken dat zijn “vaste verkering” Wenche is, en smiespelt “Ik moest je vanavond toch zien!” Wij als lezer weten dat die zin dubbelzinnig is en dat Wenche absoluut tweede keus is die avond. Wenche zelf moet het natuurlijk wel interpreteren als een hartstochelijke liefdesverklaring.
Eigenlijk weet je dan gelijk: deze man blijft zich zo gedragen. En zo gaat het. Ik ben nu op ongeveer twee derde van het boek, een huwelijk met Wenche, scheiding, nieuwe partner en vele ontrouwe relaties later. Steeds opnieuw lezen we over de trivialiteiten uit het dagelijks leven van Ove. Haarspeldjes van kinderen, oneindig veel klusprojecten in en om het huis, gebeurtenissen uit zijn artsenpraktijk, de hond, de vele seksafspraakjes en smoezen.
Je voelt door het boek heen de enorme leegte in deze man. Alles wat hij doet lijkt wel een poging om aan die leegte te ontsnappen. In steeds weer een nieuwe verliefdheid lijkt die leegte even weg, maar met de dagelijkse sleur komt ook de leegte weer levensgroot terug.
Tom Egil Hverven stelt dat Ove beschikt over een heel grote “romslighet”. Hij heeft een grote ruimte in zichzelf, een metaforische grote kamer, die hij geheel naar eigen inzichten meubileert. Daarmee heeft hij “een flexibele verhouding tot de waarheid, om het maar heel mild uit te drukken. Hij heeft een soort zelfreflectie, maar het ontbreekt hem aan een reflectie op zijn eigen gebreken. Hij beweegt zich tussen de verschillende vrouwen met een irriterende lichtheid.”
Voor mij is Ove iemand die nooit aanwezig is in het moment, in elk geval niet in zijn “officiele” relaties. Altijd aan afwezig antwoord als zijn partner of dochters of zoon iets van hem verwachten, altijd op zoek naar meer. Hij ziet niet dat hij misschien een aandeel heeft in de depressie van zijn partner. En hij is zeer tegenstrijdig – het ene moment kan hij zeggen dat kinderen je leven maar totaal verwoesten, het volgende moment kan hij bij zijn vrouw aandringen om nog een kind te maken, teneinde de relatie te repareren. Dan heeft hij weer schuldgevoel en verdriet over wat er van zijn leven is geworden, het contact met zijn dochters kwijt, het volgende moment gaat hij voor weer naar zijn vriendin terwijl hij zijn omgeving wijsmaakt dat hij naar een begrafenis gaat. Uit met het nette zwarte pak en in de aars …
Trude Marstein is van mening dat een schrijver seks (en, neem ik aan, ook al het andere in een roman) “amoreel” moet beschrijven. Niet met een wijzend vingertje van oh-oh, dit is verwerpelijk, maar zonder oordelen, zodat de lezer zich zelf een oordeel kan vormen. Dat lukt haar heel goed in deze roman. Je kunt tot op zekere hoogte Ove begrijpen.
Zelf hou ik ook erg van zulke onbetrouwbare vertellers. Ove vertelt lang niet alles, en draait alles zoals het hem uitkomt. Soms horen we reacties van een vriend. Wat ben je toch een klootzak, zegt die, iets wat je als lezer ook vaak genoeg denkt.
Die titel, “Naar mijn thuis”, doet denken aan zo’n seksafspraakje. “Kom je mee naar mijn huis voor, gna, koffie?” Tot nu toe is er een keer een minnares bij hem thuis geweest, in een wel heel serie pijnlijke gebeurtenissen. Ik voelde zowel woede als medelijden, thrillerachtig spannend was het ook.
Ove raakt zichzelf steeds meer kwijt, en ik ben benieuwd of hij nog op een bepaalde manier thuis komt bij zichzelf. Ik ben nu bij het gedeelte dat gaat over 2004, Ove is inmiddels 54 en allerminst gestopt met veroveren. Er is mij een moeheid bekropen, een gevoel van “ja nu weet ik het wel, weer datzelfde patroon”. Zo’n moeheid moet Ove ook voelen. Lukt het hem nog om zichzelf te aanvaarden? Ik betwijfel het, en hoewel ik de herhalingen, herhalingen heel functioneel vind weet ik niet op het op ga brengen het boek uit te lezen.
Trude Marstein: Hjem til meg. Gyldendal, 2012.
Dit boek ga ik lezen dacht ik tot ik je laatste alinea las. Nu twijfel ik. Ik weet dat de ene lezer de Anders niet is dus ik ga het gewoon doen!
Gewoon doen en laat maar weten wat je vindt. Ik heb het boek nu een paar dagen laten liggen en merk dat ik toch wel graag wil weten hoe het verder gaat. Complexe, irritante Ove!