Tag Archives: Salangen

Verhalen uit een onstuimig verleden

Wat doe je als je een marmæl aan de haak krijgt bij het zeevissen?
Een marmæl is een kleine mannelijke zeemeermin, met een mensenlijf en een vissenstaart. Mocht je er eentje opvissen, bied hem dan kleren aan en vraag hem iets. Breng hem mee aan land als hij dat wil, maar neem hem altijd mee terug naar de plaats waar je hem vond. Dan krijg je ‘visgeluk’.
De visser in het titelverhaal van Larmer i fjell-buldrer i hav pakt het goed aan als hij een marmæl aan de haak slaat. Als de marmæl weer terug wil naar waar hij vandaan komt, stapt de visser in de boot, ook al is het slecht weer. De dankbare marmæl zegt:

Geraas in de bergen, gebulder in zee
zegen de man die een kofte gaf

Waarom lach je, vraagt de visser verwonderd, als het wezentje hard begint te lachen.
– Ik lach omdat niemand de prachtige visplaats kent waar we nu overheen varen.”
Als de marmæl van boord is gesprongen, werpt de visser zijn lijn uit op de plaats waar de marmæl lachte. Het wordt een rijke vangst, ook alle volgende keren dat hij daar gaat vissen. De plek krijgt dan ook de naam “Voorraadschuur”.

Ole J. Furset met Larmer i fjell - Buldrer i hav. Foto: Karin Swart-Donders. Dit is een van de verhalen in de bundel Larmer i fjell – Buldrer i hav. In de jaren 1870 tekende leraar Olaus Nicolaissen verhalen en sprookjes op uit de volksmond. Nicolaissen woonde in Øksnes in de Vesterålen-eilandengroep en veel vertellingen komen uit de Vesterålen en Lofoten. Ole J. Furset, directeur van het Sør-Troms Museum, bewerkte een aantal van deze verhalen voor lezers in deze tijd.

Veel gezinnen langs de kust leefden van visserij, aangevuld met heel kleinschalige akkerbouw en veeteelt. Naast het christelijk geloof bloeide het geloof in natuurkrachten, wat niet raar is voor mensen die totaal afhankelijk waren van de natuur. Dus de zee is bevolkt met marmæl en drauger  en op het land vind je bijvoorbeeld huldrer en underjordiske. Of liever gezegd, ze vinden jou… pas maar op dat ze je niet ontvoeren…

Furset hoopt dat het boek gebruikt gaat worden in het onderwijs, zodat ook de jongere generaties meer te weten komen over deze oude verhalen.
Het boek werd voor het eerst gepresenteerd in de bibliotheek van Salangen een paar weken geleden.  De voorzitter van de lokale geschiedenisvereniging aldaar kon vertellen dat Nicolaissens dochter met een man uit Salangen trouwde en daar ging wonen.

Veel van de vertellingen die Nicolaissen optekende gingen over Samen. Furset heeft een paar overgenomen, maar lang niet alle. Veel van die verhalen zijn erg negatief, gaan bijvoorbeeld over met name genoemde mensen die met toverij ongeluk zouden hebben gebracht over anderen. Die kun je alleen weergeven als je er een achtergrond bij geeft over de tijd waarin dit speelde, vindt Furset. Misschien geeft hij die Samen-vertellingen nog eens apart uit.

Het boek heeft een rustige vormgeving, meestal een verhaaltje over twee bladzijden, vaak met een illustratie. De houtskoolillustraties geven de donkere, dreigende sfeer goed weer. Ze zijn van de Schotse, in Harstad woonachtige kunstenares Roanne O’Donnell.

Larmer i fjell – Buldrer i hav. Fortellinger og folkeminne fra Nord-Norge. Bewerkt door Ole J. Furset en geïllustreerd door Roanne O’Donnell. Uitgever is Sør-Troms Museum 2011. Ook in Engelse en Duitse vertaling te verkrijgen.

Meer sprookjes: zie hier:
Bedelaarster ontvoerd
Ontvoerd door de Oskoreien?

– Een zeldzaam goede jongen verloren

Vandaag werden er verspreid over het hele land 18 jongeren begraven die op 22 juli de dood vonden op Utøya. In Salangen werd Simon Sæbø (18) begraven.
De dominee vertelt wat voor persoon Simon was.

Vijftienhonderd mensen bewezen Simon de laatste eer, onder wie minister-president Jens Stoltenberg. Salangen in het zuiden van de provincie Troms heeft een kleine 2300 inwoners.

Veel politici waren aanwezig, onder andere alle politici uit Troms die in het parlement zitten. Dominee Kim Astrup vertelde namens de familie over de jongen, die zich al op tweejarige leeftijd toonde van zijn zorgzame kant door zijn jonge broertje zijn eigen mooiste speelgoed te geven. Weliswaar gooide die hij die zo hard dat het broertje in een reisbed moest zitten met een net erover om niet gewond te raken.

Die zorgzaamheid, maar dan later wat minder ruw vormgegeven, was een rode draad in Simons leven. Zijn betrokkenheid bij de samenleving kreeg hij ook al jong. Hij werd lid van de jeugdbeweging van de Arbeiderspartij en deed er ook in zijn gemeente veel moeite om het aantrekkelijker voor jongeren te maken. Zo gaf hij asielzoekers bijles, en was verbaasd dat hij daar ook nog geld voor kreeg.

In 2009 was hij bij het landelijke congres van de Arbeiderspartij, als jongste deelnemer, en maakte indruk op Stoltenberg met zijn engagement voor viskweek. Twee anderen van Noord-Noorwegen praatten ook ooit met zo veel passie over vis, en die zijn allebei later visserijminister geworden, vertelde de minister-president.

-Jullie hebben een zeldzaam goede jongen verloren. Salangen heeft een belangrijke stem verloren. Noorwegen heeft iets van zijn toekomst verloren, zei Stoltenberg tegen Simons ouders. – Ik ben vader en ik huil samen met jullie. Er komen dagen zonder licht en nachten vol met gemis. Maar jullie hebben Simons broer, iedereen in de kerk, heel Salangen, en bovendien hebben jullie ons, heel Noorwegen, met jullie.

Vandaag werden er 18 slachtoffers van de aanslagen begraven, op vele verschillende plaatsen in het land. Morgen weer 30, onder wie Gunnar in mijn gemeente Bardu. Lijst van begrafenissen . Bij elke begrafenis is een vertegenwoordiger van de regering.

Troms zwaar getroffen

Van de 77 doden door de terreuraanslagen vorige week komen er dertien uit Noord-Noorwegen en Svalbard/ Spitsbergen. De provincie Troms verliest drie talentvolle jongeren.

Vele kaarsen, bloemen en brieven voor de omgekomenen in Bardu. Foto: Karin Swart-Donders.

Vele kaarsen, bloemen en brieven voor de omgekomenen in Bardu. Foto: Karin Swart-Donders.

Simon Sæbø (18) was actief op allerlei gebieden in zijn gemeente Salangen. Dit jaar alleen al was hij medeorganisator in Salangen van de Ungdommens Kulturmønstring, een grote talentenjacht voor jongeren, en ´russepresident´, de leider van de leerlingen die feesten en allerlei rare dingen doen vlak voor het examen. Simon nam deel aan het schoolproject Water for Life. Hij hielp met het schrijven van een jongerenversie voor het Arbeiderspartij-programma in Salangen.

Gunnar Linaker (23), oorspronkelijk uit Bardu, woonde in Tromsø en werkte daar als secretaris van het AUF-bestuur. Zijn zusje kwam wel heelhuids terug. Gunnars vader is aan het woord in een indrukwekkend interview met nieuwszender TV2. Linaker heeft als leider geestelijke verzorging van de brigade in Bardu vaak te maken gehad met mensen in crisis. Nu de ramp hem treft zegt hij: -Ik weet niet zeker of ik antwoord krijg, maar ik mag van mezelf kwaad worden, zowel knallend kwaad als lang boos, over dat zoiets gebeurt. Maar ik geloof niet dat God alle menselijke handelingen bestuurt. Zo is God niet bezig. Anders Behring Breivik was buiten de controle van God, en het is niet Gods wil dat er verdriet op aarde is. Gods woord is liefde.

Anders Kristiansen (18) uit Bardu was bestuurslid van de AUF in de provincie Troms. Hij was een van de oprichters van de AUF-afdeling in Bardu. Ook was hij voorzitter van de leerlingenraad op zijn school. Een van de vele dingen waar hij zich voor inzette was het bestrijden van pesten.

Alle drie worden beschreven als erg betrokken en geliefd bij velen.

Veel gemeenten in dit land hebben een paar van hun allerbeste jongeren verloren. Dat geldt zeker ook voor Salangen en Bardu.

Fishje in het netje!

Update 2 april: Dit is een aprilgrap. Op 15 april maakt de organisatie bekend welke artiesten echt gaan optreden. De hoofdprijs blijft gewoon een miljoen kronen.

Kleine gemeente, grote plannen. Salangen heeft sinds een paar jaar in juni het Millionfisken-festival, bestaand uit een grote viswedstrijd (de hoofdwinnaar krijgt een miljoen kronen) en een muziekfestival, met naar mijn mening wat ouwelullige muziek, vorig jaar Smokie. Maar het schijnt altijd een groot succes te zijn, dat roept de organisatie in elk geval de hele tijd. Die ochtend dat wij er waren, was het bijna uitgestorven.

In elk geval heeft de organisatie dit jaar iets moois aan de haak geslagen.
Niemand minder dan de Schotse zanger Derek William Dick, beter bekend als Fish, verzorgt de hoofdact.
– Wie is meer geschikt voor ons festival! zegt een van de organisatoren enthousiast.
Ja, dat kun je zeggen. Derek was ooit zanger in de band Marillion, die in 1985 de hit Kayleigh had en de plaat Misplaced Childhood. Daar luisterde ik destijds naar op een cassettebandje op een walkman. Weten jullie wat dat zijn, lieve kinderen? Ik luister nu nummers terug en ontdek ze opnieuw.

Eind jaren tachtig begon Fish een solocarriere. Hij heeft sindsdien heel wat albums uitgegeven, terwijl ik met heel andere dingen bezig was, en ik heb eigenlijk wel zin om die wat uit te checken.
Wat misschien minder goed valt in Salangen is dat Fish maar liefst een miljoen kronen als honorarium vraagt. Net zo veel als de hoofdprijs, en, nu komt het, de organisatie heeft besloten het honorarium te betalen uit de prijzenpot. Nu wacht de winnaar een onderwaterconcert met de zanger. -Het gaat toch om de visvreugde en niet om het winnen, zegt de organisator. Hm.
Nu hoop ik maar dat er erg veel betalende bezoekers naar het gewone concert van Fish komen. Want ik vermoed dat zich toch wel wat minder vissers gaan inschrijven voor het festival.
En jullie? Komen jullie naar Salangen deze zomer?

Het bericht dat Fish kwam, ten koste van de prijzenpot, had ik vrijdag op Salangen-Nyheter. Het was het gesprek van de dag en veel mensen zijn er in getuind!

Naar huis met kerst

In april kampeerden een opa en oma met hun vier kleinkinderen van 4, 6, 9 en 11 jaar in een tent, een lavvu. Die zaterdagmorgen zou opa koffie koken, toen het propaanapparaat explodeerde in de tent.
Hij wist de oma en de kinderen uit hun slaapzakken in de brandende tent naar buiten te slepen. Iedereen was zwaargewond. Hulpverleners verzorgden hen zo goed mogelijk ter plekke, totdat na een paar uur eindelijk de ambulancehelicopter kwam.
De opa stierf twee dagen later in het universiteitsziekenhuis in Tromsø. De anderen werden overgebracht naar een ziekenhuis in Bergen dat gespecialiseerd is in de behandeling van brandwonden.
De twee jongste kinderen kregen een acute complicatie en werden naar een gespecialiseerd ziekenhuis in Boston gevlogen. Voor het meisje van zes mocht dat niet meer baten, zij overleed al snel. De jongen was ook nog lang in gevaar, maar hij is nu zover hersteld dat hij thuis in Salangen kan zijn om kerst te vieren.
Aanvulling 14 december: Hij is thuis, schreef Troms Folkeblad, afgaande op wat Nordlys schreef. De nu vijfjarige jongen zou zich verheugen op slalommen en het bezoeken van zijn kinderdagverblijf. In het nieuwe jaar moet hij verder revalideren bij de ziekenhuizen in Bergen en Boston.