Hee lee lee lee laa- het is een echt jubileumjaar voor de Samen.
- Dertig jaar geleden zongen en joikten Sverre Kjelsberg en Mattis Hætta Sámiid Ædnan (Engels) op het Eurovisie Songfestival in Den Haag. Het is de bekendste joik ooit en de enige die ook Noren zonder Samische banden vaak gebruiken. Vooral als ze te veel op hebben.
- Dit lied gaat over het Altaconflict. De hongerstaking voor het parlement vond ook dertig jaar geleden plaats.
- Johan Turi (Engels) schreef honderd jaar geleden het eerste boek in het Samisch. Muitalus sámiid birra is vertaald in een aantal talen, maar niet in het Noors.
- De Straumsmo- en Innset-waterkrachtcentrales hier in Bardu bestaan vijftig jaar. We kregen een mooi boekje van Statkraft met foto’s van de stoere kerels die destijds het zware werk deden en veel getallen die moeten aangeven hoe belangrijk en schoon waterkracht is. Geen woord over de Zweedse Samen die weidegrond kwijtraakten en tenslotte, in 1968, gelijk kregen van de Noorse Hoge Raad: het principieel belangrijke Altevann-vonnis.
Maar eerst: joika! Vijftig jaar bestaat het gerecht. En dat gaat gevierd worden, vertelt merkenchef Kjersti Sørby in Nortura.
Joika, wie is er niet groot mee geworden? Ze roepen nostalgische gevoelens op bij Noren, die vleesbollen. Ze drijven in bruine saus in rode blikken die getooid worden met een plaatje van een te blij Samenventje. ‘Rendierkoekjes in wildsaus’, noemt de producent ze. Maar rendier is bepaald niet het enige bestanddeel. In een blik van 800 gram zit 84 gram rendiervlees en verder vooral rundervlees en wat schapenvlees. En de wildsaus, daar hebben ze visvet in geklodderd.
Geef mij maar pindakaas.
De Noorse Consumentenbond vindt de benaming ‘rendierkoekjes’ dan ook misleidend, in navolging van een paar klagende Samen. De Noorse Voedsel en Waren Autoriteit vindt het niet misleidend, maar zou wel liever zien dat de hoeveelheden ander vlees op de blikken vermeld stonden.
Hoe dan ook geven de verkoopcijfers reden voor joika-jubel.
– Joika is waarschijnlijk de meest gekochte maaltijdconserve aller tijden in Noorwegen. Dit jaar eten we waarschijnlijk 1,5 miljoen blikken, 15 procent meer dan in 2009, zegt Sørby tegen e24 (Noors).
