Tag Archives: rendieren

Joika-jubileum: 50 jaar ingeblikte ‘rendier’ballen

Hee lee lee lee laa- het is een echt jubileumjaar voor de Samen.

  • Dertig jaar geleden zongen en joikten Sverre Kjelsberg en Mattis Hætta Sámiid Ædnan (Engels) op het Eurovisie Songfestival in Den Haag. Het is de bekendste joik ooit en de enige die ook Noren zonder Samische banden vaak gebruiken. Vooral als ze te veel op hebben.
  • Dit lied gaat over het Altaconflict. De hongerstaking voor het parlement vond ook dertig jaar geleden plaats.
  • Johan Turi (Engels) schreef honderd jaar geleden het eerste boek in het Samisch. Muitalus sámiid birra is vertaald in een aantal talen, maar niet in het Noors.
  • De Straumsmo- en Innset-waterkrachtcentrales hier in Bardu bestaan vijftig jaar. We kregen een mooi boekje van Statkraft met foto’s van de stoere kerels die destijds het zware werk deden en veel getallen die moeten aangeven hoe belangrijk en schoon waterkracht is. Geen woord over de Zweedse Samen die weidegrond kwijtraakten en tenslotte, in 1968, gelijk kregen van de Noorse Hoge Raad: het principieel belangrijke Altevann-vonnis.

Maar eerst: joika! Vijftig jaar bestaat het gerecht. En dat gaat gevierd worden, vertelt merkenchef Kjersti Sørby in Nortura.
Joika, wie is er niet groot mee geworden? Ze roepen nostalgische gevoelens op bij Noren, die vleesbollen. Ze drijven in bruine saus in rode blikken die getooid worden met een plaatje van een te blij Samenventje. ‘Rendierkoekjes in wildsaus’, noemt de producent ze. Maar rendier is bepaald niet het enige bestanddeel. In een blik van 800 gram zit 84 gram rendiervlees en verder vooral rundervlees en wat schapenvlees. En de wildsaus, daar hebben ze visvet in geklodderd.
Geef mij maar pindakaas.
De Noorse Consumentenbond vindt de benaming ‘rendierkoekjes’ dan ook misleidend, in navolging van een paar klagende Samen. De Noorse Voedsel en Waren Autoriteit vindt het niet misleidend, maar zou wel liever zien dat de hoeveelheden ander vlees op de blikken vermeld stonden.
Hoe dan ook geven de verkoopcijfers reden voor joika-jubel.
– Joika is waarschijnlijk de meest gekochte maaltijdconserve aller tijden in Noorwegen. Dit jaar eten we waarschijnlijk 1,5 miljoen blikken, 15 procent meer dan in 2009, zegt Sørby tegen e24 (Noors).

Rendierwereldbeker

Halve finale World Cup Reinkappkjøring, foto Karin Swart-Donders.

World Cup Reinkappkjøring, foto Karin Swart-Donders.


Rendieren kunnen, hm, rennen. Hard. Zaterdag won Anne Risten Sara uit Kautokeino de Wereldcup Rendierracen in Harstad. De zestien beste rijrendieren van de wereld streden tegen elkaar, met achter hen op ski’s hun ‘berijders’. In de finale liep rendier Dolgi de 700 meter in 52,6 seconden. Eigenaar van het beest – minstens zo belangrijk als de jockey- is Máret Aile Sara.
Nu is de ‘wereld’ van het rendierracen erg klein. Voorafgaande wedstrijden waren in Noorwegen, Zweden en Finland. Veel meer landen zullen er ook niet zijn waar deze sport wordt beoefend. (Misschien op Groenland, en in Canada en het Russische Nenets? Ik weet het zo niet.)
In Harstad deden in elk geval alleen Noorse rendieren en mensen mee. En die nog vooral uit Kautokeino en Karasjok. Het aantal jockeys was nog kleiner, omdat de jockeys met meerdere dieren racen.
Deze foto is van de tweede halve finale, waar Anne Ristens eigen rendier Aris (tweede van links) helemaal op het laatst Sayonara (derde van links) klopt. Limo (rechts) ging ook erg snel, maar die had in de bocht zijn berijder van zich afgeschud. En dat is nou niet de bedoeling.

RendierBOB

Dat is nou het Noorse alcoholbeleid: je wint een rendierrace en dan krijg je alleen een glaasje kinderachtige zoetigheid.

Nils Kai A. Anti (16) en rendier Rákko Čuoivvat (5) wonnen vanmiddag de Noorse kampioenschappen ‘racen met rendieren’ in Tromsø. De rendierraces door de grote winkelstraat van Tromsø waren zoals altijd de spectaculaire afsluiting van de Samische week . En zowaar op echte sneeuw, die was eindelijk gevallen.

Máret Ingá Eira is de eigenaar van het rendier en verzekert NRK Nordnytt dat het beestje lekker verwend gaat worden. En de 16-jarige winnaar lacht:
– We gaan het vieren met lekker eten, maar voor mij wordt het vast alleen ‘fruktchampagne’.

Ik zou dan niet meer lachen. Weet je hoe vies dat spul is?

Officieel heet het nu Fruktsjimpanse sinds brouwer Mack een paar jaar geleden de naam moest veranderen op last van champagnemakers. Maar dat woord heb ik nog niemand ooit horen gebruiken, en terecht.

Til lykke med solen

De zon is terug. Foto Karin Swart-Donders.

De zon is terug. Foto Karin Swart-Donders.

Ole Mathis Oskal van rendierdistrict Mauken-Tromsdalen maakt een tocht naar de kudde.
De zon is nu helemaal te zien op de hoogvlakte, een beetje wind. Maar de weinige sneeuw is bevroren. De dieren kunnen niet bij het mos komen en er gaan heel wat zakken met 40 kilo rendiervoer doorheen op een dag.