– Lieve, lieve Tromsø. Lieve jullie allemaal met meningen over Samen en Samische zaken zonder de kennis die julllie nodig hebben om iets zo bastant te beweren als jullie doen. Jullie moeten een ding weten: ik ben jullie schijtzat. Ik ben het schijtzat om constant op weerstand te stuiten vanwege mijn achtergrond. Ik ben het schijtzak om de hele tijd mijn cultuur te moeten verdedigen, de maatregelen te moeten verdedigen die worden ingezet om een bedreigde taal te redden en ik ben het schijtzat te discussiëren met mensen die er alleen op uit zijn hun vooroordelen bevestigd te zien en niet om hun kennishorizon te verbreden. Ik ben het doodgewoon schijtzat.
Zo begint de eerste blogpost van Lill Tove Veimæl. De 32-jarige psychologiestudente komt oorspronkelijk uit Karasjok, maar woont vanwege haar studie in Tromsø. Met plezier, maar de laatste tijd niet meer.
Het gaat er al een tijd hard aan toe in lezersdebatten in de papieren versies en websites van kranten. Samen worden uitgescholden voor van alles en nog wat in -vaak anonieme- lezersreacties. Deze “samehets” is sinds een half jaar nog erger. De discussie rond Tromsø’s eventuele deelname aan het zogeheten “beschermingsgebied voor Samische talen” munt nou niet echt uit in zakelijkheid. Zoals NRK Sápmi het uitdrukt: het Samische wordt gekoppeld aan zowel Hitler, geslachtsorganen als het meest vies ruikende lichaamsdeel.
Negen Noorse gemeenten zijn nu lid van dit beschermingsgebied (Forvaltningsområde. als iemand soms een betere vertaling weet?). Tromsø zou als het doorgaat de eerste stad zijn. In zo’n beschermingsgebied zijn Samisch en Noors gelijkwaardige talen. De lokale overheden verplichten zich tot maatregelen om het bedreigde Samisch te behouden en te laten groeien. Er zijn vaak taalcentra die cursussen aanbieden en de overheid is verplicht te communiceren in het Samisch met burgers die dat willen. Dat kost veel, maar de kosten worden (in elk geval gedeeltelijk) vergoed door subsidies van de staat en van het Sameting.
De vorige gemeenteraad in Tromsø, met de Arbeiderpartiet aan de leiding, besloot in juni dat Tromsø een deel wil worden van het Samische beschermingsgebied. Maar na de verkiezingen in de herfst kwam een coalitie van de partijen Rechts, Links en Vooruitgangspartij aan de macht. Een van de eerste dingen die ze deden was zeggen dat ze de sollicitatie naar deelname in het beschermingsgebied zouden terugtrekken.
En opnieuw is de Samenhaat opgelaaid in Tromsø. Darmen worden geleegd in lezerseacties. De Samenvereniging in de stad kreeg een ‘mooie’ tekening in de brievenbus. Een tekening van een Samische vlag met een hakenkruis er in en een Hitler erbij. Afzender anoniem.
Blogger Lill Tove schrijft:
– De stad waar ik zo van hou is niet meer dezelfde.
Ware het niet dat ze nog een paar jaar moet studeren, dan zou ze serieus overwegen te verhuizen vanwege alle haat. Er is een verzadigingspunt bereikt, zegt ze.
Morgen is er een demonstratie. Mensen gaan de straat op, gekleed in binnenstebuiten gekeerde koftes en andere kleren. Het binnenstebuiten dragen van je kofte is een traditioneel Samische manier om te protesteren. Zo hopen ze voor elkaar te krijgen dat de sollicitatie niet wordt teruggetrokken. De demonstratie is een initiatief van kunstenaar Max Maché. Draagt kofte binnenstebuiten uit protest (Noors)
De geprofileerde rechtswetenschapper Ánde Somby doet het al een paar dagen:
Draagt alle kleren binnenstebuiten (Noors).
Somby zegt dat deze kwestie de Altazaak van Tromsø kan worden. En dat wordt het vast als de hackaanval waar hij toe opriep een feit wordt. Zeker is dat deze zaak de gemoederen van Samen en niet-Samen ver buiten de stad bezighoudt.