Electriciteit opwekken was al langer mogelijk. Electriciteit bewaren nog niet. Daarom waren de uitvindingen van onder andere Pieter van Musschenbroek baanbrekend.

In 1746 slaagde deze Leidse professor erin electriciteit op te slaan. Met een wrijvingsmachine wreef hij een glazen bol, in onze moderne termen, statisch. Volgens de opvattingen van die tijd werd er een “electrische vloeistof” geproduceerd, die vervolgens overgebracht kon worden in een flesje met water. Dit werd bekend als een Leidse fles.

Musschenbroek en andere geleerden waarschuwden voor de nadelige gevolgen. Desondanks werd “electrische schokken ondervinden” in de eeuwen daarna een populaire bezigheid. Zowel voor vermaak als voor medische doeleinden.

Bijvoorbeeld Abbé Jean Nollet (een voormalige monnik en kloosterhoofd, vandaar zijn bijnaam) nam de Leidse fles mee naar Frankrijk en voorzag daar in een grote behoefte aan amusement op kermissen en dergelijke. Mensen gingen met tientallen of honderden tegelijk in een kring staan en gaven elkaar een hand. Een persoon aan een van de einden nam de fles in zijn hand. Nollet ging naast hem staan en raakte plotseling de metalen draad in de fles aan. Daardoor werd het stroomcircuit gesloten. De schok werd door iedereen in de kring gevoeld.

De “electrische kus” werd een populair gezelschapsspel in de betere kringen. Twee personen staan op een ondergrond van was. Een van hen heeft een geladen flesje in haar hand en de ander een kabel. Als hun lippen elkaar ontmoeten volgt er een schok. (Zal later proberen de prachtige gravure die in Firstenbergs boek staat hier weer te geven, van een man die smachtend zijn lippen richt naar een vrouw die iets hoger staat, net voor de kus).

Al snel werden electrische machines verkocht in elke prijsklasse, voor iedereen die thuis ook wel met electriciteit wilden spelen.

Daarnaast werd electriciteit gebruikt voor medische doeleinden. De geleerden Franklin en Wesley deden dit. Maar ook veel niet-medici begonnen winkels met electrische machines voor allerlei soorten behandelingen. Onder andere werd een behandeling met electriciteit, vanwege de baarmoedersamentrekkende werking, stilzwijgend een methode om abortus op te roepen.

Er kwam veel en gedetailleerde documentatie over de werking van electriciteit op levende wezens. Brieven, medische boeken en tijdschriften, voordrachten, proefschriften. Er waren zowel therapeutische als schadelijke werkingen.

Er waren mensen die waarschuwden voor die schadelijke werkingen, maar naar hen werd nauwelijks geluisterd. Daar was het allemaal veel te leuk voor. Zo beschrijft Firstenberg het met een van zijn metaforen:

“But the floodgates were wide open, and the torrent of enthusiasm about electricity rushed on unhindered, and would continue to do so during the coming centuries, sweeping caution against the rocks, crushing hints of danger like so many bits of driftwood, obliterating whole tracts of knowledge and reducing them to mere footnotes in the history of invention.” (Firstenberg 2017:13).

Arthur Firstenberg: The Invisible Rainbow. A History of Electricity and Life. AGB Press, Santa Fe, New Mexico, Sucre, Bolivia, 2017.