Noorwegen is in rouw nadat zondag vier militairen omkwamen toen ze op een bermbom reden in de provincie Faryab.
Een van hen was de 24-jarige vaandrig Simen Tokle uit Ballangen, iets ten zuiden van Narvik. Fremover sprak met inwoners van de gemeente, waar de verslagenheid tastbaar is. Iedereen kende Simen, die uit een echte skifamilie komt, en roemt zijn vrolijkheid en warmte. Hij wordt waarschijnlijk vrijdag begraven in zijn woonplaats. De discussie over de Noorse deelname in Afghanistan is uiteraard opgelaaid. Vooral vinden velen dat Noorwegen ‘een spade een spade’ moet noemen- erkennen dat het draait om een oorlog.

Net de week voor dit gebeurde werd Ballangen opnieuw geconfronteerd met een andere oorlog, de Tweede Wereldoorlog. Stein Thraning uit Gratangen opperde het oprichten van een monument voor ABBA-Frida. In 2015 wordt ze zeventig en dat leek hem een mooie gelegenheid om de zangeres te eren en in contact te brengen met haar geboorteplaats.
Anni-Frid Reuss (geb. Lyngstad) werd in 1945 geboren in Ballangen als dochter van een Noorse moeder en een Duitse vader. Het leven als ‘tyskerunge’ (‘moffenkind’) kan niet makkelijk zijn geweest. Op jonge leeftijd (de verhalen die ik lees lopen sterk uiteen, dus ik hou het vaag) kwam ze in Zweden terecht.
Frida ziet zo’n monument echter niet zitten, bleek na een paar dagen. Vicedirecteur van Mono Music en contactpersoon van Frida laat aan Fremover weten:
– Ze is niet in Ballangen geweest sinds ze dertien jaar was. Ze wil daar geen monument van zichzelf. Ze bedankt voor het initiatief, maar voelt dat dit niet juist zou zijn. Ze heeft ook nooit contact gehad met Ballangen.
Ondertussen laaide de discussie tussen voor- en tegenstanders. Sommigen, waaronder een historicus, vinden dat je deze gevoelige materie moet laten rusten. Anderen vinden het hoog tijd voor openheid, juist ook over de minder fraaie behandeling van tyskerunger.
Het commentaar van Inge Solmo vond ik gebalanceerd. Hij is een bekend Songfestivalenthousiast, opgegroeid in Skjomen tussen Narvik en Ballangen, lang na de oorlog. Frida verdient absoluut een monument, vindt hij. Ze is volgens hem ‘een van de grootste mensen op aarde’ en alleen de Beatles zijn nog belangrijker voor de muziek geweest dan ABBA. Verder zegt hij:
– Er zijn vast velen die mee hebben gedaan met deze ‘Duitserhaat’ en er zijn vast velen die zich gekwetst zullen voelen. Alles wat met oorlog te maken heeft doet pijn. Het is belangrijk actie te ondernemen en onze fouten toe te geven. Daarom is het op zijn plaats haar te eren zonder iemand in z’n hemd te zetten. Het is ook belangrijk dat zij die de oorlog hebben meegemaakt niet zwijgen, zodat de opgroeiende generatie die niet vergeten. Er moet een evenwicht zijn.